Wprowadzenie do Programowania Neurolingwistycznego - nazwa, historia, podstawowe założenia

Właściwie co to takiego?
NLP nazywane jest studium doskonałości. Bada i opisuje efektywne sposoby myślenia, komunikowania się i działania. Wyrasta z doświadczenia i wykorzystuje nasze naturalne zdolności i mechanizmy do wprowadzenia zmian na różnych poziomach funkcjonowania oraz osiągania optymalnej jakości życia.

Jest postawą wobec świata charakteryzującą się ciekawością odkrywania czegoś nowego i gotowością do uczenia się oraz poszukiwania rozwiązań najbardziej skutecznych.

NLP buduje modele i tworzy techniki, które można traktować jako twórcze eksperymenty z własnym umysłem. A że nasz umysł to obszar właściwie dopiero poznawany i wciąż wielka tajemnicy - przygoda z tą metodą może być źródłem niezwykłych i fascynujących doznań.

Samo NLP jest także modelem. Nie uzurpuje sobie wyłączności do prawdy o świecie. Proponuje rozwiązania i podaje konkretne sposoby ich realizacji.

Jak to się wszystko zaczęło....
NLP powstało w Stanach Zjednoczonych w latach 70-tych zeszłego stulecia, w wyniku współpracy Johna Grindera - lingwisty, pracownika specjalnych sił zbrojnych i członka wywiadu amerykańskiego w Europie oraz Richarda Bandlera - studenta matematyki, później psychologii, interesującego się informatyką.
Panowie razem podjęli badania nad trójką czołowych terapeutów tamtych czasów:
- Fritzem Perlsem - twórcą terapii Gestalt
- Virginią Satir - zajmującą się pracą z rodzinami
- Miltonem Ericksonem - stosującym w swojej pracy hipnozę

Osoby te osiągały wysoką skuteczność w tym, co robiły, choć różniły się bardzo osobowością i stylem pracy.
Grinder i Bandler postanowili zidentyfikować stosowane przez nich sposoby działania, aby móc przekazać je innym. Udało im się wyodrębnić konkretne reguły i opisać je w postaci modeli, które mogą być wykorzystywane między innymi w obszarze komunikacji, wprowadzania zmian w życiu, osiągania celów, wpływania na emocje.

Od tamtego czasu NLP stale się rozwija. Wiele z osób poznających metodę przyczyniło się do jej rozbudowania i nowych odkryć, m.in.: Gregory Bateson, Steve Adreas, Connirae Andreas, Judith DeLozier, Robert Dilts, Joseph O’Connor, John Seymour.
I chociaż NLP wyrosło z praktyki terapeutycznej, jest obecnie wykorzystywane także w biznesie, edukacji, sporcie, polityce i medycynie. Taka możliwość wynika z elastycznego charakteru metody, która niezależnie od kontekstu zawsze ma "wspólny mianownik" - odnosi się do człowieka.

Co to znaczy?
NLP to skrót od nazwy "Neurolingwistyczne Programowanie". Sformułowanie ma charakter opisowy i brzmi trochę obco. Co oznacza?

Neuro - dotyczy układu nerwowego, naszych zmysłów (wzroku, słuchu,
dotyku, smaku i zapachu), dzięki którym poznajemy otaczającą nas
rzeczywistość. Bodźce odbierane przez zmysły są przekazywane
w postaci impulsów nerwowych do mózgu, w którym powstają obrazy,
dźwięki i uczucia.
Cała nasza wiedza i świadomość powstaje właśnie dzięki zmysłom.

Lingwistyczny - odnosi się do języka - narzędzia pozwalającego na porozumiewanie się z innymi i z samym sobą. Używając słów możemy
porządkować własne myśli i przekazywać je innym, robiąc to świadomie
- możemy zmieniać sposób myślenia i wpływać na zachowanie.

Programowanie - zaczerpnięte z terminologii informatycznej wskazuje na to, że nasze myśli, emocje i zachowania są nawykowymi schematami, które można porównać do komputerowych programów. Takie podejście zakłada także możliwość wprowadzania zmian w wymienionych obszarach.

Kilka podstawowych założeń
NLP jako dyscyplina wiedzy opiera się na określonych zasadach. Wielu osobom mogą one wydać się proste i znajome, a nawet oczywiste. Będzie tak w przypadku tych wszystkich, którzy stosują je już w swoim życiu. Być może dla niektórych będą odkrywcze i staną się inspiracją. Z ich prostoty wynika ich siła - przyjęcie konkretnej reguły (a więc sposobu myślenia) pociąga za sobą efekty w działaniu.
Założenia są podstawą wielu technik, obrazują też ogólną postawę: podejście skierowane na rozwój i poszukiwanie nowych możliwości.

"Mapa nie jest terenem"
Każdy z nas ma inne doświadczenia życiowe, co sprawia, że różnimy się w odbiorze tych samych sytuacji. Każdy z nas posiada indywidualną "mapę" rzeczywistości i w charakterystyczny dla siebie sposób postrzega i ocenia otoczenie.
Wcześniejsze doświadczenia, system wartości i osobiste oczekiwania działają jak "filtry", które selekcjonują docierające bodźce, np. znajdujące się nad tym samym jeziorem trzy osoby: wędkarz, fotograf i ichtiolog będą zwracali uwagę na różne elementy.
Podobnie jak wykwintny posiłek robi inne wrażenie na kimś sytym, inne - na głodnym.
Każda z map to jednak tylko subiektywna interpretacja - nie obiektywna prawda o świecie. Rzeczywistość ( czyli "teren") jest niepoznawalna. Jest też znacznie bogatsza od naszych wyobrażeń o niej. A to czy wydaje się ona bogata i pełna wrażeń bądź też uboga i przewidywalna - zależy od przyjętych filtrów: przekonań, wrażliwości zmysłów, stanu emocjonalnego.

Przyjmując ideę "mapy" i wynikające z niej założenia dajemy sobie i innym prawo do odmienności. Możemy starać się tę odmienność zrozumieć, a następnie lepiej porozumiewać się z ludźmi i wpływać na nich.

"Jeśli jedna osoba coś potrafi zrobić - każdy może się tego nauczyć"
Poznając mentalną mapę osoby, która dobrze potrafi coś wykonać - możemy
powtórzyć jej osiągnięcie. Warunkiem jest poznanie i zrozumienie tego JAK to robi.
To, że możemy nauczyć się jazdy na nartach, szydełkowania czy gry na skrzypcach - jest dla wszystkich oczywiste. Podobnie można uczyć się pewności siebie, podejmowania decyzji, motywowania, kreatywności czy utrzymywania dobrego nastroju.
Metodologia NLP zakłada, że każde zachowanie ma określoną strukturę, która może być przedmiotem modelowania i uczenia się.

"Ludzie posiadają cały potencjał, jakiego potrzebują"
Całe nasze doświadczenie składa się z obrazów, dźwięków i uczuć. Każde z nich to pewnego rodzaju potencjał. Używając ich świadomie możemy zmienić swoje reakcje i zachowanie. Przypominając sobie np. dokładnie sytuację z przeszłości, w czasie której czuliśmy się bardzo dobrze (spokojni, twórczy, pewni siebie), możemy ponownie wzbudzić w sobie ten stan.
Jeśli choć raz poczuliśmy się i zadziałaliśmy kreatywnie to znaczy, że mamy w sobie taką możliwość (a nawet jeśli to się nie zdarzyło do tej pory, to zgodnie z regułą poprzednią możemy się tego nauczyć od innej osoby...). Możemy uruchamiać wewnętrzne zasoby albo tworzyć je, po to by osiągać cele.

"Każde zachowanie ma pozytywną intencję"
Każde zachowanie, nawet to najbardziej naganne, bezmyślne czy raniące ma u swego źródła pozytywny cel. Ludzie często oceniają i piętnują zachowanie, nie rozumiejąc, jaka jest jego pierwotna intencja. U źródeł zachowania zawsze leży określona wartość (radość, siła, bezpieczeństwo, komfort itd.). Wartości mają zawsze wymiar pozytywny, czasem jednak ich realizacja przyjmuje negatywne formy: np. agresja - to droga do rozładowania napięcia albo metoda obrony, obojętność - może zapewniać spokój i bezpieczeństwo, kradzież - jest sposobem na uzyskanie pożądanych dóbr materialnych z jednoczesną oszczędnością czasu i wysiłku.

Jeśli wartość (intencję) oddzielimy od formy (zachowania) - możemy szukać innych, lepszych i bardziej konstruktywnych sposobów na jej osiągnięcie.

"Jeśli to co robisz nie działa - zrób coś innego"
Ludzie bardzo często działają w taki sposób, że kiedy coś robią i to nie przynosi im pożądanego efektu - postępują dalej tak samo, ale silniej, głośniej i z większym wysiłkiem. To oczywiście nie zmienia wyniku działania... Jeśli chcesz odmiennego rezultatu - spróbuj innych sposobów.
Drugą tendencją spotykaną w przypadku nie osiągnięcia zamierzonego celu jest myślenie o całym zdarzeniu w kategoriach "porażki", co często odbiera energię i budzi poczucie winy.
Jedno z założeń NLP mówi: " Nie ma porażek - są tylko informacje zwrotne".
Cokolwiek się dzieje, ma wymiar informacyjny, który pozwala na analizę, wyciągnięcie wniosków i skorygowanie zachowania. Tę zasadę stosowało w życiu wielu wybitnych ludzi. Tomasz Edison po wielu nieudanych próbach stwierdził "Nie poniosłem porażki... odkryłem kolejny sposób nie wynalezienia żarówki"

A oto jeden z podstawowych modeli, który może być traktowany jako kwintesencja NLP, a dotyczy każdego celowego działania:

Zgodnie z powyższym modelem droga do skuteczności i satysfakcji w działaniu prowadzi przez:
1. wyraźne i precyzyjne wyznaczenie celu
2. bycie uważnym, otwartym na zewnętrzne sygnały i informacje
3. elastyczność i gotowość do wprowadzania zmian w działaniu, aż do momentu osiągnięcia celu

To trochę tak, jak z górską wędrówką - mając wyznaczony kierunek i miejsce, w które chcesz dojść, jesteś gotów by ruszyć w trasę. Po drodze możesz jednak natrafić na nieprzewidziane przeszkody (rwącą rzekę, bagno, zmianę szlaku), które zmuszą Cię do szukania nowych rozwiązań ( szukanie mostu, wykorzystanie skrótu, którego nie było na mapie...). Jeśli dalej myślisz o celu - te dodatkowe utrudnienia nie zniechęcą Cię i znajdziesz sposób na ich pokonanie. O ile wcześniej w ogóle je zauważysz.....

Zasygnalizowane tutaj wątki są zaledwie wprowadzeniem w tak bogaty obszar, jakim jest Programowanie Neurolingwistyczne.
Obecnie na rynku pojawia się coraz więcej publikacji z tego zakresu, coraz szersza jest też oferta szkoleń wykorzystujących NLP.
Mam nadzieję, że powyższy artykuł przybliżył Państwu kierunek i zachęcił do bliższego poznania możliwości, które oferuje. Zapraszam do lektury kolejnej części cyklu i przyjrzenia się niektórym narzędziom oraz technikom ułatwiającym i wzbogacającym zawodowe kontakty z ludźmi.

Literatura:
Joseph O’Connor, John Seymour "NLP - wprowadzenie do programowania neurolingwistycznego", Wydawnictwo Zysk i S-ka, 1996
Hary Adler "NLP - umiejętność realizowania marzeń", Wydawnictwo Ravi, 1997
"Programowanie Neurolingwistyczne", red. Anna Górecka, Wydawnictwo Medium, 1996